Noa belandt na het lezen van hét dagboek in 1944 en probeert een plan te bedenken om Anne Frank te redden...een hedendaags muzikaal verhaal over vrijheid en verantwoordelijkheid.
In 'Anton de Kom, mijn vader' neemt een gepassioneerde bevolkingsonderzoeker, je mee op een reis die al snel verandert in een diep persoonlijk verhaal.
Speelgoedmuseum Deventer presenteert in het kader van de herdenking en viering van 80 jaar vrijheid van 15 maart t/m 28 september de expositie 'Geen kinderspel, spelen in de Tweede Wereldoorlog’.
In het kader van de nationale viering van 80 jaar bevrijding is WALTRAUD vanaf 1 april 2025 te zien in de bibliotheken en filmhuizen van Overijssel. De film is daarnaast te boeken in combinatie met lesmateriaal voor voortgezet onderwijs.
Het Deventer Vocaal Ensemble herdenkt het einde van de Tweede Wereldoorlog 80 jaar met de uitvoering van de compositie 'Annelies', de volledige voornaam van Anne Frank.
In de Stentor: Voor veteraan Nick Janicki (101) is Deventer een tweede thuis: ‘Ze zijn het nooit vergeten’
Hij is inmiddels 101, maar de laatste nog levende bevrijder van Deventer is dit weekend ‘gewoon’ weer terug in de stad. Nick Janicki noemt het zijn home away from home, waar hij ook wel burgemeester zou willen worden. „Ik ga zijn baan overnemen.”
Bron: de Stentor, geschreven door Luuk ten Kleij
We zitten met Janicki op een terras aan het Grote Kerkhof. De Canadese veteraan kijkt uit op de Lebuïnuskerk. Hij is zichtbaar gefascineerd door het bekendste bouwwerk van Deventer, komt er meermaals op terug. „Je vraagt je af hoe het ooit gebouwd is in die tijd. Dit is prachtig.”
Janicki heeft ook een bijzondere band met de Lebuïnus, vertelt hij. „Geloof het of niet, 10 april 1945 heeft het hele regiment de nacht doorgebracht in de kerk.”
‘In Canada snappen we dat niet’
10 april 1945 is de dag dat Deventer werd bevrijd uit handen van de Duitse bezetters. Janicki maakte deel uit van het Canadian Scottish Regiment, verantwoordelijk voor de bevrijding van het stadscentrum. Rond de bevrijding van Deventer kwamen negen leden van het regiment om het leven, 35 raakten bij schermutselingen gewond. Janicki is de enige die nu nog leeft.
„Ik zal het nooit vergeten. Mensen stonden langs de weg, hingen uit het raam, zwaaiden. Ik herinner me al mijn hele leven het geluk dat de Nederlanders uitstraalden omdat ze na vijf jaar Duitse bezetting werden bevrijd. Dat zal me altijd bijblijven.”
„Mijn favoriete uitdrukking is: ‘Als je geen vrijheid hebt, heb je niks’”, vervolgt hij. „De Nederlanders zijn het nooit vergeten. En zolang je land niet bezet is door iemand anders, begrijp je dat niet. In Canada snappen we dat niet.”
Bevrijdingsvuur
Dat de beste man inmiddels 101 (!) is, zie je niet aan hem af. Hij heeft een rollator nodig, maar is verder volledig zelfstandig. In Canada woont Janicki nog ‘gewoon’ alleen.
„Ik begin aan mijn tweede jaar van het leven. De volgende honderd gaan net zo goed zijn als de afgelopen honderd. We’re going to have one hell of a party. Oud worden is één ding, maar oud worden en nog steeds al je herinneringen hebben is zo belangrijk.”
Vrijdagmiddag ging hij naar het graf van zijn broer in Groesbeek, die avond deed hij zijn verhaal in een speciale talkshow vanuit de Deventer bibliotheek.
Deze zondag is hij aanwezig bij de internationale herdenking in Holten en levert hij een bijdrage aan de dodenherdenking op het Grote Kerkhof. Daar draagt de Canadees het gedicht In Flanders Fields voor. Daarna trekt hij naar Wageningen, waar hij samen met de Brit Mervyn Kersch (100) en de burgemeester van Wageningen het bevrijdingsvuur aansteekt.
Veel vrienden
Maar niets maakt Janicki zo blij als Deventer. Zijn ogen beginnen meteen te fonkelen als het over de Hanzestad gaat. Een stad ook die in tachtig jaar weinig is veranderd, meent de veteraan.
„Er is echt geen verschil, er is alleen een nieuw stadhuis. Ik hou van deze stad. Ik hou van de oude gebouwen. En in het bijzonder deze kerk (de Lebuïnuskerk, red.).”
Home away from home, noemt-ie de Hanzestad. „Ik heb nog steeds een boel vrienden hier”, zegt hij als de één na de andere persoon de Canadees gedag komt zeggen.
Twee jaar geleden was hij ook in Deventer. „En ik was hier in 1988 met mijn vrouw om haar te laten zien waar ik was tijdens de oorlogsjaren. En ongeveer tien jaar later deed ik hetzelfde met mijn twee dochters.”
‘It had to be done’
Janicki is in Deventer een held. Hij kreeg een zilveren erepenning voor zijn daden en zette zijn handtekening in het Gulden Boek van Deventer, waarmee hij zich ereburger van de stad mag noemen.
Rond zijn honderdste verjaardag werd die waardering helemaal zichtbaar. Supporters van Go Ahead Eagles eerden Janicki in De Adelaarshorst met een groot spandoek. Bovendien kreeg hij vanuit Deventer honderden verjaardagskaartjes opgestuurd.
„De vorige keer dat ik hier was, werd ik bijna 100. De burgemeester zei toen: wees aardig, je kunt hem een kaartje sturen. Dus toen kreeg ik een doos met zo’n 250 kaarten. Dat was een totale verassing.”
Toch blijft de Canadees bescheiden. „It had to be done”, zegt hij over de bevrijding. „Iemand moest de Duitse war machine stoppen.”
Als het aan hem ligt, komt hij nog eens naar de stad. Als opvolger van burgemeester Ron König, grapt hij. „Ik ga zijn baan overnemen.’’ Hoewel… „Ik denk niet dat ze een old fart zoals mij aanstellen.’’
Plaats je activiteit in de agenda
Organiseer jij ook een activiteit in de gemeente Deventer in het kader van 80 jaar Vrijheid? Meld jouw initiatief dan aan. De gegevens komen per mail bij ons binnen, na goedkeuring plaatsen we de activiteit binnen een week op de agenda.
